Mieszkali z nami

Janina Jankowska 1889 - 1979

Unikalny klimat WSM ŻC jest zasługą układu urbanistycznego budynków mieszkalnych, ale także towarzyszących im obiektów użyteczności publicznej. Pod oknami naszego domu znajduje się jeden z nich – przedszkole im. Marii Kownackiej. Zaprojektowany został przez naszą sąsiadkę, arch. Janinę Jankowską w 1948 r., jako drugi budynek przedszkolny tej autorki na żoliborskim WSM (pierwszy powstał w 1934 r. przy ul Płońskiej, obecnie ul.Próchnika). Absolwentka wiedeńskiej Kunstgewerbeschule w klasie architektury, członek SARP, po wojnie projektantka w Pracowni Urządzeń Dziecięcych BOS w Warszawie, następnie główny architekt w Centralnym Ośrodku Higieniczno-Wychowawczym RTPD. Autorka unikalnego, powstałego w 1954 r. opracowania, poświęconego projektowaniu architektonicznemu oraz wnętrzarskiemu dla dzieci. Mąż Józef, architekt współpracujący z Romualdem Guttem, współautor założenia urbanistycznego Żoliborza Południowego, zmarł w 1944 r. Najbliżsi żyjący członkowie rodziny Pani Jankowskiej nadal są naszymi sąsiadami.

Maria Kownacka 1894 – 1982

Plastusiowy Pamiętnik, Rogaś z Doliny Roztoki to historie, które znają nawet współczesne dzieci, sprawniej posługujące się tabletem niż książką. Pani Maria Kownacka to od wielu lat najbardziej rozpoznawalna mieszkanka Kolonii V. Była nie tylko autorką unikalnych książek dla dzieci, ale także sztuk scenicznych, słuchowisk radiowych. Na Żoliborzu wszyscy pamiętają konspiracyjną działalność Pani Marii, która w czasie okupacji stworzyła przekazywany z domu do domu Dziennik Dziecięcy. Młodzi autorzy mogli umieszczać w nim własne ilustracje i komentarze, łagodząc w ten sposób traumę wojny. W mieszkaniu pisarki działa obecnie Muzeum Książki Dziecięcej. Przedwojenne, WSM--owskie okna skrzynkowe, przy których Maria Kownacka pisała swoje książki, kilka lat temu zostały wymienione na nowe. Oryginalne, wymontowane skrzydła okien zostały zachowane przez sąsiadów na pamiątkę. Świadczy to o tym, jak wielką sympatią darzą pisarkę do dziś. Pamiątkowa tablica upamiętniająca Marię Kownacką od wielu lat znajduje się przy bramie od ulicy Suzina.

Stanisław Tułodziecki 1909 – 2014

Przeżył w naszym domu ponad 60 lat ze swojego długiego, ponad stuletniego życia. Bardzo opanowany, spokojny rozmówca, wspominany przez sąsiadów z szacunkiem oraz sympatią. Pan Stanisław był współtwórcą oraz wieloletnim prezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Zapamiętany został jako bohater walki o niepodległość, społecznik, ale był także publicystą. Całe swoje zawodowe życie pracował jako pedagog, działacz społeczny oraz oświatowy. Bronił praw najmłodszych do lepszego życia oraz nauki, organizował domy dziecka, prewentoria, przychodnie, przedszkola, a także szkoły. Jedna z nich, Liceum Ogólnokształcące TPD w Helenowie, nosi obecnie jego imię. W 2017 r., staraniem rodziny oraz sąsiadów, odsłonięto na naszym budynku pamiątkową tablicę poświęconą Panu Tułodzieckiemu.

Andrzej Woźniakowski 1936 - 2004

Zapamiętany przez sąsiadów przede wszystkim jako sprawny pianista, urządzający w mieszkaniu kameralne koncerty. Był kompozytorem, pracował także jako dyrygent oraz aranżer. Jest autorem muzyki do wielu filmów dokumentalnych oraz krótkometrażowych; laureatem wielu wyróżnień oraz nagród na festiwalach w Opolu, Wrocławiu, Warszawie. Współpracował z kabaretami Hybrydy oraz Pod Egidą. W historię Żoliborza wpisał się, komponując hymn dzielnicy. Część pracy twórczej wykonywał pod pseudonimami: Jerzy Andrzej, Marek. Działał także społecznie jako radny Żoliborza.

Zbigniew Religa 1938 - 2009

Profesora Zbigniewa Religi nie trzeba nikomu przedstawiać, o jego wybitnych osiągnięciach pamiętamy wszyscy. Nie każdy wie jednak, że mieszkał i wychował się w naszym budynku. Nawet jako znany kardiochirurg odwiedzał często dom na Słowackiego, spędzając tutaj czas z najbliższymi członkami rodziny.

Irena Górska - Damięcka 1910 - 2008

Aktorka oraz reżyser, matka oraz babcia aktorów. Także żona aktora. Związana twórczo z Wilnem, Lwowem, Warszawą. Grała w Teatrze Miejskim w Wilnie, w Polskim Teatrze Dramatycznym we Lwowie, gdańskim Teatrze Wybrzeże, ale przede wszytskim warszawskich: Teatrze Buffo, Teatrze Rozmaitości, Teatrze Współczesnym, Teatrze Komedia.

Stefan Zbrożyna 1892- 1971

Życiorysy społeczników nie zawsze są proste do interpretacji oraz oceny. Szczególnie ludzi, których życie przeplatało się z dramatycznymi zmianami politycznymi. Stefan Zbrożyna po 1918 r. był prezydentem Płocka, zarządzał także Włocławkiem. We wrześniu 1939 r. został powołany przez prezydenta Starzyńskiego na delegata Dowództwa Obrony Warszawy, a podczas okupacji był zastępcą delegata Rządu RP na Warszawę. Po wojnie organizował struktury lewicowe, przeciwstawne dominującemu wówczas nurtowi. Więzień polityczny, następnie działacz Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Prywatnie członek Klubu Krzywego Koła, w którym działali m.in. Jan Józef Lipski oraz Jacek Kuroń mieszkający niedaleko WSM.

Zdzisław Libera 1913 - 1998

Historyk literatury, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego. Przesiedlony podczas wojny do getta, w którym uczył języka polskiego na tajnych kompletach. Udało mu się wraz z żoną wydostać z getta, jednak jego najbliższa rodzina nie przeżyła Holocaustu. Był żołnierzem AK, brał udział w Powstaniu Warszawskim. Większość życia spędził wraz z rodziną na Kolonii V WSM. Tablica pamiątkowa Zdzisława oraz Heleny Liberów znajduje się przy bramie od strony ulicy Suzina.

Leopold Lewin 1910 - 1995

Czasów, w których się żyje, nikt nie wybiera, a popularność czy możliwość pracy twórczej dla wielu ludzi wiąże się z kompromisami. Leopold Lewin to barwna postać: sędzia, dziennikarz, poeta. Aktywny zawodowo oraz twórczo zarówno przed wojną, jak i po niej. Otwarte pozostaje pytanie, czy właściwe i uczciwe względem Lewina jest bezpośrednie łączenie jego działalności z tzw. realizmem socjalistycznym. Na pewno był dobrym sąsiadem, wspominanym do dziś.

Zofia Jamry 1918- 2006

Kilkadziesiąt lat kariery Pani Jamry świadczy o jej wielkim zaangażowaniu w sztukę aktorską. Niezapomniana, choć niewdzięczna, pozostaje rola w Zakazanych piosenkach z 1946 r., a także liczne role –  aż do 2004 r. – w  filmach, serialach, teatrze. Przez sąsiadów została zapamiętana jako osoba lubiąca kiedy inni o niej mówią, niezależnie od kontekstu. Nie będzie zatem nietaktem wspomnieć, że prowokowała do sąsiedzkich plotek, np. opalając się nago na kopule Teatru Komedia. Przede wszystkim była osobą bardzo oddaną swojej pracy aktorskiej, wykonywała ją do późnej starości.

Andrzej Nowicki 1919 - 2011

Profesor, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej. Przede wszystkim jednak uznany i szanowany filozof kultury, historyk filozofii, autor wielu książek oraz rozpraw naukowych. Był także dyplomatą, religioznawcą, działaczem organizacji społecznych. Współzałożyciel i prezes Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli oraz Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Założyciel i redaktor naczelny pisma religioznawczego Euhemer. Z uwagi na poglądy oraz dorobek twórczy, nazywany bywa czasami Królem Ateistów.

Adam Próchnik 1892- 1942

Postać barwna, aktywna w wielu dziedzinach życia społecznego, politycznego, naukowego. Zainteresowani historią Żoliborza na pewno trafili lub trafią na to nazwisko. W tym kontekście wypada jednak wspomnieć, że Próchnik był jedną z kluczowych postaci przy organizowaniu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Dodatkowo w latach 30. XX w. przewodniczył Stowarzyszeniu Wzajemnej Pomocy Lokatorów WSM Szklane Domy. W czasie okupacji intensywnie działał w ruchach konspiracyjnych, angażując w to także ludzi związanych z WSM. Mieszkał  także  w naszym domu.

Aleksander Landy 1881-1969

Wspominany z ogromnym szacunkiem do dziś przez sąsiadów, urodzony na Syberii w rodzinie zesłańców. Lekarz medycyny odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Działacz niepodległościowy, ale przede wszystkim społeczny. Członek zarządu, współautor koncepcji Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci RTPD (późniejszego TPD). Większą część życia mieszkał i pracował na Żoliborzu, angażując się w życie lokalnych społeczności. Dbając przede wszystkim o najmłodszych, autor wielu cenionych publikacji dotyczących zdrowia młodzieży i dzieci.

Wanda Jakubowska 1907-1998

Związana przez wiele lat z Kolonią V, mimo że większość zawodowego życia spędziła w Łodzi. Reżyserka filmowa, scenarzystka, organizatorka odbudowy polskiej kinematografii, przez kilkadziesiąt lat wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej. Kierowała także zespołami filmowymi Start oraz ZAF.  Więźniarka Oświęcimia, laureatka Międzynarodowej Nagrody Pokoju. Wyreżyserowała m.in. filmy: Ostatni etap, Żołnierz zwycięstwa, Opowieść atlantycka, Pożegnanie z diabłem, Król Maciuś I, Spotkania w mroku, Koniec naszego świata, Gorąca linia, Biały mazur, Kolory kochania.

Katarzyna Witwicka 1919 - 2003

Pisarka, tłumaczka, autorka książek rozpoznawanych w latach 70. oraz 80. XX w. Zapomniana obecnie jako twórca, ale nadal pamiętana przez mieszkańców naszego domu jako sąsiad. W książkach poruszała wątki autobiograficzne, związane z przedwojennymi oraz wojennymi wydarzeniami w Warszawie oraz Konstancinie. Pani Witwicka była członkiem Związku Literatów Polskich, a jej dorobek literacki to kilkadziesiąt powieści, opowiadań oraz liczne tłumaczenia. Była także kolekcjonerem przedwojennych, polskich pocztówek kresowych, członkiem Stowarzyszenia Filokartystów. Autorka artykułów poświęconych tej tematyce.

Stanisław Wasilewski 1907-1990

Mistrz Polski w kolarstwie szosowym z 1937 r. oraz wicemistrz z 1939 r. Więzień Auschwitz-Birkenau, po wojnie wybitny działacz sportowy, sędzia Tour de Pologne. Odznaczony wielokrotnie za zasługi na rzecz polskiego kolarstwa, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Znany także z działalności charytatywnej oraz dokumentowania dorobku Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów. Mieszkał na klatce VI, tej samej co Maria Kownacka.

Jan Wasiek 1905 - 1980

Sędzia od roku 1928, po wojnie powrócił do pracy w Sądownictwie. W czasach stalinowskich za sprzeciw wobec braku niezależności ówczesnego aparatu sprawiedliwości odsunięty od orzekania. Przywrócony do pracy sędziego po roku 1956 pracował w sądzie wojewódzkim, stając się w środowisku autorytetem moralnym. Wspominany przez Adama Strzębosza jako prawnik potrafiący zająć właściwe stanowisko w sytuacji zawłaszczania sądownictwa przez autorytarne państwo.

Jan Wesołowski 1901 - 1993

Wiele teatrów o mniejszym budżecie stawia przed twórcami różnorodne zadania. Jan Wesołowski pracował jako reżyser, muzyk, aktor, kierownik literacki. Przez całe życie związany był z teatrami dziecięcymi oraz kukiełkowymi. Współpracował z Marią Kownacką, głównie w ramach Teatru Baj, którego był założycielem. Występował również w słuchowiskach Polskiego Radia.

Zofia Małynicz 1905 - 1988

Zainteresowanie historią sztuki na przedwojennym wydziale Uniwersytetu Warszawskiego, zdecydowała poświęcić na rzecz sztuki scenicznej. W 1927 r. ukończyła Oddział Dramatyczny przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie, grając przez dekady liczne role filmowe oraz teatralne. Wykładowca PWST w Warszawie, także dziekan Wydziału Aktorskiego tej uczelni. Członek zasłużony ZASP-u, wieloletnia mieszkanka Kolonii V.